(English)
East Turkestan, also known as Uyghuristan, is a term with multiple meanings depending on context and usage. Historically, the term was invented by Russian Turkologists like Nikita Bichurin in the 19th century to replace another Western term, Chinese Turkestan, which referred to the Tarim Basin in the southwestern part of Xinjiang province of the Qing dynasty. The medieval Persian toponym "Turkestan" and its derivatives were not used by the local population of the greater region and China had its own name for an overlapping area since the Han dynasty as the Western Regions, with the parts controlled by China termed Xinjiang from the 18th century onward. The historical Uyghur name for the Tarim Basin is Altishahr, which means "Six Cities" in Uyghur.
(ئۇيغۇرچە / Uyghurche)
شەرقىي تۈركىستان بولسا كۆپ خىل مۇرەككەپ مەنا ئىپادىلەيدىغان بولۇپ، بۇنى 20-ئەسىردە قۇرۇلغان شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى ۋە شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى نىڭ قىسقارتىپ ئاتىلىشى ۋەيا رايون ئاتالغۇسى، تارىخى ئاتالغۇ دەپ قاراش مۇمكىن. شىمال، غەرب ۋە جەنۇب تەرەپلىرىدىكى قوشنىلىرى بولغان غەربىي تۈركىستان، ئافغانىستان، كەشمىر ۋە تىبەتتىن دۇنيانىڭ ئەڭ ئېگىز ۋە ئەڭ كەڭ تاغ تىزمىلىرى بىلەن، يۈزلەرچە كىلومېتىرلىق تەبىئىي توسالغۇلار بىلەن ئايرىلىپ تۇرىدۇ. شەرق تەرىپىدە چىن ۋە موڭغۇلىستاندىن 500 كىلومىتىرلىق كەڭ بىر چۆل بىلەن ئايرىلىدۇ. دېمەك، شەرقىي تۈركىستان ھېچبىر تۇتاش قوشىنىسى بولمىغان ئوتتۇرا ئاسىيا ئۆلكىسىدۇر. 1.820.000 چاسا كىلومىتىر كەڭلىكتە بولغان بۇ ئۆلكىنىڭ ئاران ئۈچتىن بىرىدە ئىنسان ياشىماقتا بولۇپ، ئۈچتىن ئىككىسىنى ئىچكى قىسىملاردىكى كەڭرى تۈزلەڭلىكلەر قاپلىغان ئۈچ چوڭ چۆل بىلەن يۇرتنىڭ ئەتراپىنى قورشاپ تۇرغان ۋە بەزى ئىچ قىسىملاردا ئورۇنلاشقان مۇزلۇق، قارلىق تاغلار تەشكىل قىلماقتا. بۇ يەرلەردە ئىنسان ياشاش مۇمكىن ئەمەس. بولۇپمۇ تەكلىماكان چۆلى 500 مىڭ كۇۋادىرات كىلومېتىرلىق قۇم دۈۋىسىدىن ئىبارەت بولۇپ، ئىچىدە ھېچقانداق جانلىقنىڭ ياشاش ئىمكانىيىتى يوقتۇر. بۇنى سىۋىن ھېدىننىڭ ساياھەتنامىسىنى ئوقۇغان كىشى تەسەۋۋۇر قىلالايدۇ.
