ویروس یک عامل بیماری‌زای کوچک است که فقط در سلول‌های زنده یک ارگانیسم تکثیر می‌شود. واژهٔ ویروس ریشه در زبان لاتین دارد و به معنای زهر یا هرگونه ماده سمی می‌باشد.
ویروس‌ها می‌توانند انواع شکل‌های حیات را، از جانوران و گیاهان گرفته تا میکروارگانیسمها، از جمله باکتریها و آرکیاها را آلوده کنند.[۲] میلیون‌ها نوع از ویروس‌ها در میان جانداران و در زیستگاه‌ها و مکان‌های مختلف وجود دارد و تا کنون بیش از ۶۰۰۰ گونه مختلف از ویروس‌ها به‌طور دقیق شناسایی و معرفی شده‌اند.[۳]
ویروس می تواند ارگانیسم زنده باشد. ویروس ها قطعه‌ای از نوکلئیک اسید است که درون یک پوشش پروتئینی (کپسید) محصور شده‌است. ویروس‌ها از باکتریها بسیار کوچکتر هستند و فقط با میکروسکوپ الکترونی قابل مشاهده‌اند. ویروس با استفاده از امکانات سلولی میزبان تکثیر می‌شود و فعالیت اصلی یاختههای میزبان را مختل می‌کند. ویروس‌ها بسیاری از جانوران و گیاهان و باکتریها را مبتلا می‌کنند اما فقط برخی از آنها انسان را بیمار می‌کند. همچنین ویروس‌ها تنها در محیط خنثی در سلول‌های زنده تکثیر می‌شوند و انگل اجباری داخل سلولی می‌باشند. زیرا ویروس‌ها فاقد تمامی ویژگی‌های زیستی بجز فاز ژنتیک هستند، زیست شناسان تا اواخر سدهٔ گذشته آنها را زنده نمی‌دانستند. ویروس‌ها رشد نمی‌کنند، حالت هومئوستازی ندارند و به دلیل نداشتن آنزیم‌های اصلی واکنش‌های متابولیسمی در آنها رخ نمی‌دهد. فقط دو آنزیم در آنها یافت می‌شود، آنزیم ATP و آنزیم رو نوشت بردار معکوس (مخصوص RNA دارها). البته امروزه با توجه به امکان کشت و تکثیر ویروس‌ها در شرایط آزمایشگاهی، تصور انگل اجباری بودن آنها دچار تردید است.[۴]
دانشمندان در مورد منشأ تکاملی ویروس‌ها تردید دارند. به نظر می‌رسد گروهی از ویروس‌ها از پلازمیدها تکامل یافته‌اند و منشأ تکامل گروه دیگر باکتریها هستند. ویروس‌ها در تکامل گونه‌ها و انتقال افقی ژنها و در نتیجه نوترکیبی و ایجاد تنوع ژنتیکی نقش بسیار مهمی دارند.
در دهه‌های اخیر تحولات ویروس‌شناسی شروع به فاش کردن اطلاعاتی کرده‌است که نشان می‌دهد ویروس‌ها ممکن است موجود زنده باشند. یکی از این اکتشافات می‌می ویروس‌ها (mimiviruses) بودند؛ ویروس‌های غول پیکری با کتابخانه‌های ژنومی بزرگی که حتی از برخی از باکتریها نیز بزرگتر بودند. برخی از ویروس‌ها مانند ویروس ابولا دارای تعداد کمی از ژن هفتم است. برخی از این غول‌ها دارای ژن‌های پروتئینه‌ای هستند که برای ساخت یک ویروس جدید لازم و ضروری هستند. بر اساس این موضوع، ناشناخته ماندن این قضیه دلیلی بر قرار دادن آن ویروس‌ها در طبقه‌بندی موجودات غیر زنده است.
